TRANSFORMING INDIA

Innovation for Viksit Bharat

Washroom on Wheel for Women: An Innovative Pilot Project Mumbai Suburban District

  • 0
  • Feb 4th 2025
  • Rajendra Kshirsagar
  • ( Mumbai (Suburban) , Maharashtra )

Washroom on Wheel for Women:

Many women living in slums work at different places. Balancing household responsibilities and work creates a significant time management challenge for them. Due to their busy routines and the lack of adequate sanitation facilities, they often face health issues. The shortage of proper washrooms in slums, primarily due to a lack of space, has become a critical problem, negatively impacting their health, hygiene, and freedom.

To address these challenges, the innovative initiative of "Washroom on Wheel" has been introduced for women. Now, women can access state-of-the-art sanitation facilities in their vicinity without worrying about time.

Under the District Annual Plan's innovative scheme, modern mobile washrooms have been provided for women residing in the slums of the Mumbai suburban district. This initiative involves a total expenditure of ₹360.80 lakh. The project includes five advanced washrooms, two clothes-drying machines, and a hot water facility. These services will be available to women free of cost.

The project has been launched in the Kandivali Assembly constituency, with the Brihanmumbai Municipal Corporation serving as the implementing agency. Notably, the operation of this facility will also create employment opportunities for two local women.

This mobile washroom will ensure better hygiene and health safety for women while maintaining their privacy and convenience. It marks a significant step toward building a ‘Clean India.’ With this innovative initiative, women living in slums can now experience a cleaner and more dignified lifestyle!


 महिलाओं के लिए चलता-फिरता स्नानघर (Washroom on Wheel):

झुग्गियों में रहने वाली कई महिलाएँ विभिन्न स्थानों पर काम करती हैं। घर की ज़िम्मेदारियों के साथ-साथ काम का बोझ उठाते हुए, उनका समय प्रबंधन एक बड़ी चुनौती बन जाता है। व्यस्त दिनचर्या और स्वच्छतागृहों की अपर्याप्त सुविधाओं के कारण, उन्हें स्वास्थ्य संबंधी समस्याओं का सामना करना पड़ता है। झुग्गियों में जगह की कमी के कारण महिलाओं के लिए स्नानघरों की कमी एक गंभीर समस्या बन गई है। इसका असर न केवल उनके स्वास्थ्य और स्वच्छता पर पड़ता है, बल्कि उनकी स्वतंत्रता पर भी सीमाएँ लगा देता है।

इन्हीं समस्याओं के समाधान के लिए, महिलाओं के लिए चलता-फिरता स्नानघर (Washroom on Wheel) का अभिनव कदम उठाया गया है। अब महिलाएँ बिना समय की चिंता किए, अपने क्षेत्र में ही स्वच्छता की आधुनिक सुविधाओं का लाभ उठा सकती हैं।

जिला वार्षिक योजना के अंतर्गत, मुंबई उपनगर जिले की झुग्गियों में रहने वाली महिलाओं के लिए आधुनिक सुविधाओं से लैस चलता-फिरता स्नानघर उपलब्ध कराया गया है। इस परियोजना पर कुल ₹360.80 लाख की लागत आई है। इस प्रोजेक्ट में 5 अत्याधुनिक स्नानघर, कपड़े सुखाने के लिए 2 ड्रायर मशीन और गर्म पानी की सुविधा दी गई है। यह सुविधा महिलाओं के लिए निःशुल्क है।

इस परियोजना की शुरुआत कांदिवली विधानसभा क्षेत्र से हुई है और बृहन्मुंबई महानगरपालिका इस प्रोजेक्ट की कार्यान्वयन एजेंसी है। विशेष बात यह है कि इस सुविधा के संचालन से स्थानीय स्तर पर दो महिलाओं के लिए रोजगार भी सृजित होगा।

यह चलता-फिरता स्नानघर महिलाओं को स्वच्छता और स्वास्थ्य की सुरक्षा प्रदान करेगा, साथ ही उनकी निजता को भी संरक्षित रखेगा। इससे ‘स्वच्छ भारत’ के निर्माण की दिशा में एक बड़ा कदम आगे बढ़ाया गया है। इस अभिनव परियोजना से झुग्गियों में रहने वाली महिलाएँ अब स्वच्छ और सम्मानजनक जीवनशैली का अनुभव कर सकेंगी।


मह‍िलांसाठी फिरते स्नानगृह (Washroom on Wheel):

झोपडपट्टीत राहणाऱ्या अनेक महिला वेगवेगळ्या ठिकाणी काम करतात. घरगुती जबाबदाऱ्यांबरोबर कामाचा व्याप सांभाळताना त्यांची वेळेची तारेवरची कसरत असते. या व्यस्त दिनचर्येमुळे आणि स्वच्छतागृहांच्या अपुऱ्या सोयीमुळे त्यांना आरोग्याच्या समस्या भेडसावत असतात. झोपडपट्टीत राहणाऱ्या महिलांसाठी पुरेशा जागेअभावी स्नानगृहांची कमतरता ही अत्यंत गंभीर समस्या बनली आहे, ज्यामुळे त्यांचे आरोग्य व स्वच्छतेवर विपरीत परिणाम तर होतोच त्याच बरोबर त्यांच्या स्वातंत्र्यावर देखील मर्यादा येतात.  या समस्या दूर करण्यासाठी महिलांसाठी फिरते स्नानगृह (Washroom on Wheel) हा नाविन्यपूर्ण उपक्रम राबविण्यात येत आहे. आता महिलांना वेळेची चिंता न करता त्याच भागात स्वच्छतेच्या अद्ययावत सुविधा मिळणार आहेत. 

जिल्हा वार्षिक योजना नाविन्यपूर्ण योजना अंतर्गत, मुंबई उपनगर जिल्ह्यातील झोपडपट्टी भागात राहणाऱ्या महिलांना आधुनिक सोयी-सुविधांनी सुसज्ज फिरते स्नानगृह उपलब्ध करून देण्यात आले आहे. या उपक्रमासाठी एकूण ₹360.80 लाखांचा निधी खर्च करण्यात आला आहे. या प्रकल्पात ५ अत्याधुनिक स्नानगृह, कपडे सुकवण्यासाठी २ ड्रायर मशिन्स आणि गरम पाण्याची सुविधा देण्यात आली आहे, ही सुविधा महिलांना मोफत उपलब्ध असणार आहे.

सदर प्रकल्पाची सुरुवात कांदिवली विधानसभा मतदारसंघातून झाली असून, बृहन्मुंबई महानगरपालिका ही  या प्रकल्पाची कार्यान्वयन यंत्रणा आहे.  विशेष म्हणजे, या सुविधेच्या परिचलनामुळे स्थानिक स्तरावर दोन महिलांसाठी रोजगार निर्मिती होणार आहे.

सदर फिरते स्नानगृह महिलांना स्वच्छता व आरोग्याची अधिक सुरक्षितता त्यांचा खाजगी पणा जपत सुलभता प्रदान करतील, ज्यामुळे ‘स्वच्छ भारत’  घडविण्याच्या दिशेने एक ठोस पाऊल पुढे टाकले आहे. या अभिनव उपक्रमामुळे झोपडपट्टीत राहणाऱ्या महिलांना आता स्वच्छ आणि सन्मानपूर्वक जीवनशैली अनुभवता येईल!

100x100

Authored By Rajendra Kshirsagar

Comments 0 Like Dislike 0

Leave a Comment